Twee instrumenten voor de volgende cultuurminister

De verkiezingen naken: het perfecte moment voor enkele frisse ideeën. In een gezamenlijke open brief scharen meer dan vijftig cultuurwerkers zich achter twee voorstellen 'om een einde te stellen aan systemen van uitsluiting en onderdrukking in het culturele en artistieke landschap in Vlaanderen en België'.

Read the English version here

Beste volgende Minister van Cultuur,

Het dominante culturele landschap ondervertegenwoordigt en onderwaardeert de meerderheid van de bevolking: een onevenwicht dat blijkt uit hoe gesubsidieerde organisaties georganiseerd zijn en geleid worden, uit hoe de middelen verdeeld worden en hoe een eenzijdig begrip van ‘goeie kunst’ een normatief idee over waarde heeft geïnstalleerd. Dit is een democratisch deficit. De dag is gekomen dat we dit onrecht en de impact ervan op een groot deel van de samenleving niet langer kunnen negeren.

Al te lang zijn cultuur en kunst in Vlaanderen en België vormgegeven vanuit een cisgender, heteronormatief, valide, wit, hogeropgeleid, patriarchaal perspectief. Zo dienen ze een specifieke blik en worden ze aangedreven door systemen van uitsluiting en onderdrukking: systemen die we graag ten einde zien komen.

We hebben nood aan concrete instrumenten om de macht opnieuw te verdelen op alle institutionele niveaus.

De jongste jaren heeft een groeiende groep beleidsmakers dit probleem ook erkend en benadrukt. En dus zien we slogans opduiken over dekolonisatie en feminisme, net als strategieën om publieken meer cultureel divers te maken of pogingen om inclusieve festivals of programma’s op poten te zetten. Er kwam zelfs een Leidraad Cultural Governance, die het belang van divers leiderschap in de verf zet. Maar ondanks al die inspanningen blijven de structuren van onze gesubsidieerde kunstinstellingen toch grotendeels bij het oude.

Alle pogingen om ze te diversifiëren verlopen te traag en te eenzijdig. Er is een fundamentele paradigmawissel nodig. We hebben nood aan concrete instrumenten om de macht opnieuw te verdelen op alle institutionele niveaus, ook aan de top.

Van 198 besturen van kunstorganisaties in Vlaanderen hebben er 157 een mannelijke voorzitter. Dat is bijna 80 %. Tussen de voornamen van deze voorzitters komen 23 namen minstens twee maal voor, en niet voor dezelfde persoon. Sommige namen (Marc, Mark, Herman, Jan, Tom) keren meer dan vijf maal terug. Lees meer in ‘Scheve genderbalans in de besturen van artistieke organisaties’.

Hier zijn twee voorstellen:

Het Schaduwkabinet

Het eerste instrument waarvoor we willen pleiten, is het Schaduwkabinet: een collectief van twintig mensen dat u zal helpen om de vele blinde vlekken in het cultuur- en kunstenveld te bestrijden. Het Schaduwkabinet zal bestaan uit mensen die zich identificeren als vrouwen, mensen van kleur, mensen met een handicap, LGBTQ+-mensen, mensen met niet-binaire genderidentiteiten, dikke mensen (*), arbeiders, alleenstaande ouders en mantelzorgers, mensen van verschillende leeftijden en mensen die in precaire omstandigheden leven.

Dit Schaduwkabinet zal stappen nemen om de ingebakken vooroordelen en hiërarchieën in het cultuur- en kunstenveld bij te stellen.

Zij vertegenwoordigen de groepen die vanuit de leidende elite steevast het etiket ‘minderheden’ opgeplakt krijgen. Zij zullen als Schaduwkabinet aanblijven tot aan het einde van uw legislatuur en betaald worden voor hun werk.

We vertrouwen erop dat dit Kabinet, samen met u, goed geïnformeerde en concrete stappen zal nemen om de (historisch) ingebakken vooroordelen en hiërarchieën in het cultuur- en kunstenveld bij te stellen. Dat werk stopt niet met hun aanwezigheid, maar begint er net mee.

Quota

Het tweede instrument dat we willen voorstellen, zijn quota. Ook al vinden we algemeen dat er quota ingevoerd moeten worden op alle niveaus van de werking (directie, personeel en programmatie), toch willen we ons vandaag in de eerste plaats focussen op veranderingen aan de top en – meer specifiek – in de raden van bestuur van instellingen.

Bestuursleden hebben een publieke functie en zijn aansprakelijk voor wat er beslist wordt in naam van de instelling. Zij bepalen de missie van een instelling omdat ze de directeur(s) aanstellen, en functioneren als cruciale actoren in momenten van crisis en transitie.

In majority-minority steden stellen we voor dat minstens 50% van de verkozen bestuursleden vrouwen zijn en ook minstens 50% mensen van kleur.

We stellen politiek vastgelegde quota voor, bindend voor alle publiek gesubsidieerde kunstinstellingen. In majority-minority steden stellen we voor dat minstens 50% van de verkozen bestuursleden vrouwen zijn en ook minstens 50% mensen van kleur.

In andere steden en in meer landelijke omgevingen moeten de quota rond gender en kleur de regionale demografie weerspiegelen. Zo willen we, net als in het Schaduwkabinet, een proactieve inclusie zien van mensen met een handicap, LGBTQ+-mensen, mensen met niet-binaire genderidentiteiten, dikke mensen, arbeiders, alleenstaande ouders en mantelzorgers, mensen van verschillende leeftijden en mensen die in precaire omstandigheden leven.

Bestuursleden zullen de nodige ondersteuning krijgen, zodat zij zich zich ten volle kunnen engageren.

Het is tijd om de slogans om te zetten in acties.

We zijn ervan overtuigd dat bovenstaande instrumenten, eens ingevoerd, zullen bijdragen aan een drastische verandering in het culturele veld. We kijken ernaar uit om samen met u te werken aan een fundamentele paradigmaverschuiving in onze instellingen en organisaties, zodat onze artistieke en culturele activiteiten een betere weerspiegeling worden van onze samenleving.

(*) Cfr. Fat Acceptance Movement

---

Het collectieve schrijfproces voor deze brief werd gecoördineerd door ENGAGEMENT. Wil je deze brief mee ondertekenen, stuur dan een email met je naam en functie naar contact@engagementarts.be, met als onderwerp ‘Teken twee-instrumenten-voor-de-volgende-cultuurminister’

---

• Aay Liparoto, artist
• Ad van Rosmalen, directeur Sint Lucas Antwerpen
• Adva Zakai, artist
• Agata Jastrząbek, artist
• Agnes Quackels, artistic director, BUDA Arts Centre Kortrijk
• Aike Roodenburg, student theatre science UG
• Alan Van Rompuy, artist
• Alex Reynolds, artist
• Alice De Mont, artist
• An Van den Bergh, stafmedewerker kunst- en cultuurparticipatie Demos en zakelijk coördinator Het Scheldeoffensief vzw
• An Vandermeulen, cultural & social worker, Beursschouwburg
• Anastasia Tchernokondratenko, art worker, Kosmonaut vzw
• Andrew Hardwidge, artist
• Anke Coumans, Lector kenniscentrum kunst en samenleving Groningen
• Anna Muchin, music artist, performer, writer
• Anna Rispoli, artist
• Anne-Laure Dogot, artist
• Annelies Van Assche, researcher
• Antje Van Wichelen, kunstenaar
• Anouk De Clercq, artist
• Anne Pontégnie, curator
• Bára Sigfúsdóttir, dancer and choreographer
• Bieke Purnelle, directeur RoSa en journaliste
• Bram Coeman, productieleiding Kunstencentrum Buda
• Britt Hatzius, artist
• Charlotte Beaudry - Artiste plasticienne
• Charlotte De Somviele, art critic
• Charlotte Van Buylaere, coördinator AIR Antwerpen
• Chloe Chignell, choreographer
• Christophe Meierhans, artist
• Courtney May Robertson, artist
• Constanze Wouters, artist
• Dagmar Dirkx, researcher voor ARGOS
• Dan Mussett, freelance artist
• Daniel Blanga Gubbay, co-direction, Kunstenfestivaldesarts
• David Bernstein, artist
• Delphine Deguislage, artist
• Delphine Hesters, researcher, facilitator, cultural manager
• Devrim Bayar, Curator WIELS
• Diederik Peeters, artist, SPIN vzw
• Dounia Mahammed, artist
• Dries Douibi, co-direction, Kunstenfestivaldesarts
• Eitan Efrat, artist
• Eléonore Valère-Lachky, dancer, choreographer, producer
• Elies Van Renterghem, artist
• Ellen Decoodt, art worker
• Elli Vassalou, artist
• Els Silvrants-Barclay, curator and social worker
• Erien Withouck, artist, researcher for ARGOS
• Esther Severi, dramaturge Kaaitheater
• Eva Decaesstecker, medewerker communicatie Kaaitheater
• Eva Giolo, artist
• Eva Wilsens, coordinator Manyone
• Fabienne Seveillac, performer
• Florence Cheval, curator
• Florence Raats, artist
• Francesca Pinder, producer
• Gabriel Schenker, dancer and co-Director of the dance BA at the Manufacture, Lausanne
• Gala Moody, artist
• Gilles Michiels, art critic
• Hadewig Kras, voice-activist
• Hans Bryssinck, artist, SPIN vzw
• Hans Maes, Senior Lecturer, History and Philosophy of Art, University of Kent
• Hannah De Meyer, performer, artist, writer
• Heike Langsdorf, artist
• Helena Kritis, Programmer (audio)visual arts, Beursschouwburg
• Hendrik Storme, Artistiek directeur Klarafestival, Festival van Vlaanderen Brussel en B'Rock Orchestra
• Herman Venderickx, technieker Kaaitheater
• Ilke Cop, communicatiemedewerker Ancienne Belgique
• Ilse Ghekiere, performer, writer and activist
• Inneke Van Waeyenberghe, editor & producer
• Iris Bouche, choreographer & researcher inclusive dance practices
• Jacopo Buccino, dancer and Freelance artist.
• Jan Martens, choreographer
• Jemima Kulumba, Director Biennale of women in art
• Jeroen Laureyns, docent hedendaagse kunst LUCA School of Arts, Campus Sint-Lucas Gent
• Jill Bertels (Billie Q), visual artist
• Job Rietvelt, Theaterfestival Boulevard 's-Hertogenbosch in Nederland
• Joke Hoeven, cultural worker, de Brakke Grond
• Jonas Rutgeerts, Dramaturge and performance theorist
• Joséphine Bonnaire, artist
• Judith Wielander, independent curator of contemporary art
• Julia Eckhardt, artistiek leider Q-O2 werkplaats voor muziek en geluidskunst
• Julie Pfleiderer, artist
• Julie Vandenbroucke, directeur Arteconomy
• Justine Dandoy, Directrice Centre culturel de l'Arrondissement de Huy
• Justine Maxelon, artist
• Kate McIntosh, artist, SPIN vzw
• Katelijne Meeusen, coördinator communicatie Kaaitheater
• Katja Mater, artist
• Katleen Van Langendonck, Artistic Direction Kaaitheater
• Kato Six, artist
• Katrien Reist, arp: Brussels
• Kerstin Schroth, General Manager Great Investment vzw
• Karolien Chromiak, artist
• Kevin Fay, performer
• Kim Hiorthøy, artist
• Klaartje Oerlemans, business director GRIP
• Lana Willems, programmator en projectcoördinator, Kaaitheater
• Laurence Rassel, director, erg
• Laura Deschepper, art worker, SPIN vzw
• Laura Mwanambuka, Projectmedewerker Ancienne Belgique
• Liesbeth Stas, freelance productiemanager
• Lieve Van Stappen, visual artist
• Liz Kinoshita, artist
• Loraine Furter, graphic designer
• Louise Tanoto, artist
• Lucile Choquet, performer, feminist decolonial
• Lucy McKenzie, visual artist
• Manon Kanjinga Janssen, verantwoordelijke cultuurparticipatie 30CC
• Marnie Slater, artist
• Marcia Poelman, Antwerpse LGBT-koepel Het Roze Huis en organisator van het Antwerp Queer Arts Festival
• Maryam K. Hedayat, artist
• Marie Logie, director Auguste Orts
• Marie Wauters, communicatieverantwoordelijke Klarafestival
• Marion Marguerite Denné, gallery assistant
• Mathieu Charles, performer/artiest
• Mathilde villeneuve, art critic and curator
• Matthieu Goeury, artistic coordinator, Vooruit
• Matteo Lucchetti, chief curator, Visible (Cittadellarte-Fondazione Pistoletto/Fondazione Zegna)
• Maya Oliva, dancer and choreographer
• Meggy Rustamova, artist
• Melissa Mabesoone, artist, performer
• Merel Severs, performer, theatre maker
• Meri Pajunpää, dancer, choreographer
• Mette Edvardsen, artist
• Mette Ingvartsen - Choreographer
• Michiel Reynaert, bediende, kunstenaar
• Michiel Vandevelde, freelance artist
• Mylène Lauzon, Directrice La Bellone
• Nadia Mharzi decolonial feminist citizen
• Naomi Ntakiyica, researcher, BOZAR
• Natasja Mabesoone, artist
• Nathalie De Boelpaep, zakelijk directeur NTGent
• Natalie Gielen, Etcetera & freelance art worker
• Nedjma Hadj Benchelabi, Dramaturge & Performing Arts Curator /Adhoc Platform, Coordinator of Mahmoud Darwich Chair/Bozar
• Nicolas Delamotte-Legrand, Artist, Art Teacher, Artistic Coordinator & Curator
• Niels Van Tomme, director ARGOS
• Nora Mahammed, programmator bij deBuren
• Noureddine ARBANE, activiste dans le social
• Olivia Hernaïz, artist
• Ondine Cloez, dancer, choreographer
• Pascal Gielen, Professor Sociology of Culture & Politics
• Pauline David, Curator at Le p'tit ciné
• pavleheidler, poet
• Peter Aers, kunstenaar
• Petra Van Brabandt, Head of Research, Sint Lucas School Of Arts Antwerpen
• Pieter Ampe
• Pieter De Buysser, artist
• Pieter Geenen, artist
• Pieter Van Bogaert
• Philippine Hoegen, artist
• Rachel Gruijters, artist
• Rachida Aziz, auteur en oprichtster van Le Space
• Rebecca Jane Arthur, artist
• Renée Goethijn, theatre maker
• Rob Ritzen, cultural worker
• Robin vzw
• Robrecht Vanderbeeken, ACOD vakbondsverantwoordelijke cultuurwerkers
• Rósa Ómarsdóttir, artist
• Ruth Loos, Sint Lucas School of Arts Antwerpen, Beleidsmedewerker Onderzoek
• Sabrina De Croock, Funding, Klarafestival
• Sarah Hendrickx, artist and researcher at Sint Lucas School of Arts Antwerpen, medewerker 51%
• Sarah Vandenbussche, Planning en productie bij Compagnie Cecilia
• Sarah Vanhee, artist
• Shari Aku Legbedje, Sociaal Fonds voor de Podiumkunsten
• Simon Asencio, teaching assistant, Académie Royale des Beaux Arts de Bruxelles
• Sirah Foighel Brutmann, artist
• Siska Baeck, freelance artist
• Sofie De Caigny, directeur Vlaams Architectuurinstituut
• Sonja Simonyi, independent scholar
• Stephanie Auberville, choreographer
• Stijn Schiffeleers, production for ARGOS
• Tessa Martin, performer
• Tim De Paepe, theatre maker, playField
• Tine Van Goethem, BOZAR, Manager Audience Engagement
• Tom Bonte, Director BEURSSCHOUWBURG
• Tunde Adefioye, KVS City-Dramaturg
• Tuur Marinus, artist
• Valerie Vernimme, general management Kaai Theater
• Vera Tussing, artist
• Wouter Hillaert, kernredacteur rekto:verso
• Xiri Tara Noir, artist
• Zeynep Kubat, teacher Sint Lucas School of Arts Antwerp, researcher, writer and editor

---