Podcast Radicaal Geroezemoes. Afl. 2: Resonanties van verlies

Samen met denkers, geluidskunstenaars en componisten onderneemt TRASHLINIE een sonische verkenning in drie delen. In deze aflevering van Radicaal Geroezemoes luisteren we naar het zuchten en steunen van een vermoeide planeet. Als alle geluiden gezamenlijk een complexe compositie vormen, welke stemmen zijn dan luider gaan klinken en welke zijn uitgedoofd?

Nog voor een mens kan kijken, is het aan het luisteren. Een ongeboren baby luistert naar de hartslag van de moeder, naar het rommelen van haar maag, de vibraties van haar stem en het geroezemoes in haar omgeving. Het oor is de eerste poort naar de wereld om ons heen.

Eenmaal buiten primeert het visuele. We zien de wereld, aanschouwen haar, proberen inzicht te krijgen in hoe zij werkt, haar te verbeelden, te verhelderen. Zeker in het mediatijdperk waarin wij leven, dat gedomineerd wordt door beeld en taal, lijkt het oog het bovenliggende zintuig te zijn. Geluid, dat is storende ruis die ons alleen maar afleidt van de film die aan ons voorbijtrekt.

Hoe helpt geluid ons te navigeren, in het verkeer maar ook in de samenleving en in de geschiedenis?

Radicaal Geroezemoes bestaat uit drie afleveringen. In dit drieluik ontmoeten we denkers, geluidskunstenaars en componisten die, op zeer verschillende manieren, vertrekken vanuit geluid. Met hen proberen we met nieuwe oren te leren luisteren. Hoe kan ‘sonische sensibiliteit’, om een term van een van de geïnterviewden te echoën, ons bewustzijn vergroten voor de complexiteit en meerstemmigheid van de samenleving? Wat kan geluid ons vertellen over onze positie in de wereld en onze relatie met de medemens of met de natuur? Hoe klinkt verandering, of verlies?

Aflevering 2: Resonanties van verlies

In deze aflevering van Radicaal Geroezemoes luisteren we naar het zuchten en steunen van een vermoeide planeet. Als alle geluiden gezamenlijk een complexe compositie vormen, welke stemmen zijn dan luider gaan klinken en welke zijn uitgedoofd?

In het werk van componist en muzikant Evelien van den Broek krijgen we een somber stemmend geluidsbeeld opgedist van het Antropoceen, een tijdperk waarin alles door mensenhanden is beroerd en ons handelen de ‘biologische vernietiging’ van veel mede-aardbewoners inluidt. Van den Broek vertelt hoe ze dit verlies invoelbaar wilde maken door in haar muziek veldopnames te verwerken van uitgestorven of bedreigde dieren. Ze bouwt hiermee verder op de ideeen van bio-akoesticus Bernie Krause en componist en milieuactivist Raymond Murray Schafer, de grondlegger van de akoestische ecologie.

Peter Cusack legt de geluiden vast van catastrofes. Hij maakte opnames van radioactieve kikkers in Tsjernobyl en de uitputting van een olieveld in Azerbeidzjan.

We vervolgen ons gesprek met Peter Cusack, die voor zijn project Sounds from Dangerous Places de meest afgelegen plaatsen delict van onze ecologische ramkoers bezocht. Niet als ramptoerist, maar als zelfverklaard ‘sonisch journalist’ om gewapend met een dead cat het geluid vast te leggen van de gevolgen van catastrofes. Dat leverde opvallend mooie opnames op, bijvoorbeeld van radioactieve kikkers in Tsjernobyl en de uitputting van een olieveld in Azerbeidzjan.

Tot slot horen we Cusack en Salomé Voegelin over hoe volgens hen de coronacrisis hoorbaar was en ons luisteren heeft veranderd. Cusack is tijdens de eerste lockdown thuis opnames vanuit zijn raam gaan maken. Tot zijn verbazing kon hij in die opnames sporen van de klimaatverandering terug horen: door veranderend weer gingen de mensen en dieren in zijn appartementencomplex zich anders gedragen. Voegelin doet een pleidooi voor samen luisteren. Ze reflecteert op hoe de coronacrisis ons terugwierp op onszelf waardoor het sonische ‘in-between’ tussen mensen onderling en tussen ons en de wereld dreigde te verdampen. ‘There is no inner genius, there is only an outer connection.’