Podcast Radicaal Geroezemoes. Afl. 1: De Sonische Stad

Wat is het politieke potentieel van geluid? Kunnen we de samenleving beter begrijpen door te onderzoeken hoe we haar horen? Samen met denkers, geluidskunstenaars en componisten onderneemt TRASHLINIE een sonische verkenning in drie delen. In aflevering 1 spitsen we de oren om naar de stad zelf te luisteren.

Nog voor een mens kan kijken, is het aan het luisteren. Een ongeboren baby luistert naar de hartslag van de moeder, naar het rommelen van haar maag, de vibraties van haar stem en het geroezemoes in haar omgeving. Het oor is de eerste poort naar de wereld om ons heen.

Eenmaal buiten primeert het visuele. We zien de wereld, aanschouwen haar, proberen inzicht te krijgen in hoe zij werkt, haar te verbeelden, te verhelderen. Zeker in het mediatijdperk waarin wij leven, dat gedomineerd wordt door beeld en taal, lijkt het oog het bovenliggende zintuig te zijn. Geluid, dat is storende ruis die ons alleen maar afleidt van de film die aan ons voorbijtrekt.

Hoe helpt geluid ons te navigeren, in het verkeer maar ook in de samenleving en in de geschiedenis?

Radicaal Geroezemoes bestaat uit drie afleveringen. In dit drieluik ontmoeten we denkers, geluidskunstenaars en componisten die, op zeer verschillende manieren, vertrekken vanuit geluid. Met hen proberen we met nieuwe oren te leren luisteren. Hoe kan ‘sonische sensibiliteit’, om een term van een van de geïnterviewden te echoën, ons bewustzijn vergroten voor de complexiteit en meerstemmigheid van de samenleving? Wat kan geluid ons vertellen over onze positie in de wereld en onze relatie met de medemens of met de natuur? Hoe klinkt verandering, of verlies?

In de eerste aflevering, De Sonische Stad, spitsen we de oren om de stad te horen, het bedrijvige gezoem van menselijke activiteit, het galmen van gebouwen en het vertrouwde gerinkel van een tram. Aan welke geluiden hechten we ons, en waarom? Hoe helpt geluid ons te navigeren, in het verkeer maar ook in de samenleving en in de geschiedenis? In aflevering twee, Resonanties van Verlies, luisteren we naar het zuchten en steunen van een vermoeide planeet. Hoe helpen muziek en field recordings om de huidige ‘biologische vernietiging’ invoelbaar te maken? Hoe klinken de ecologische rampgebieden die we uit het nieuws of uit de geschiedenisboeken kennen, maar die we nooit hebben gehoord? In de derde aflevering, Reflecties in de Ruis, staan twee kunstenaarspraktijken centraal waarin, op zeer verschillende manieren, de relatie tussen geluid en politiek wordt verkend en verklankt. Dekolonisatie, counter culture en het afkalven van de publieke ruimte zijn ontwikkelingen die niet alleen zichtbaar zijn – ze zijn ook hoorbaar.

In de eerste aflevering luisteren we in Berlijn en Den Haag naar het rumoer van het heden en het gefluister van het verleden.

Ondertussen laten we onze nieuwe oren direct proefdraaien. Luister mee naar een ratelende stralingsmeter in Tsjernobyl, een symfonie van sirenes in Brussel, spelende kinderen bij een vulkaan in Rwanda en in een park in Berlijn, weerkaatsend geluid in een Haagse winkelpassage, seizoensverwarde kraanvogels, een duet met een uitgestorven vogelsoort en een dodenherdenking voor de blauwe vinvis, zingende hooligans en toevallige passanten, een zwerm bijen, de S-Bahn, een volgelopen snelweg, een drooggevallen meer, een ontvolkte regio, een gekapt regenwoud, gefluit, gezoem, gerinkel, ruis, stilte.

Aflevering 1: De Sonische Stad

In de eerste aflevering zijn we in Berlijn en Den Haag en spitsen we de oren om naar de stad zelf te luisteren, naar het rumoer van het heden en het gefluister van het verleden. Bovenop een puinberg rond een voormalige Nazi-bunker voor luchtafweergeschut legt filosoof Salomé Voegelin uit hoe de blik van bovenaf in de Europese geschiedenis en filosofie onlosmakelijk verbonden is met verdeel-en-heers-politiek en de ‘colonial grab’. Luisteren impliceert voor haar juist een verstrengeling met de omgeving, een soort middenin-zijn. Kunstenaar en geluidenverzamelaar Peter Cusack laat in een Hinterhof en onder een spoorbrug het specifieke geluid van Berlijn horen, een stad die stiller is dan de andere Europese metropolen en waar – als je goed luistert – ook de geschiedenis en zelfs de toekomst hoorbaar zijn. En in het centrum Den Haag bezoeken we de kantoorkolos New Babylon met geluidskunstenaar Justin Bennett. In dit gebouw komt de geschiedenis van kapitalistische stedenbouw in botsing met de gelijknamige antikapitalistische stadsutopie van kunstenaar Constant Nieuwenhuys uit de jaren zestig en zeventig. Een aflevering over de resonantie van de stad van gisteren en de ‘sonic possible worlds’ van de dag van morgen.