Beweging maken: naar solidariteit en ethische kunstpraktijken

Choreografen, werkzaam in België, verklaren zich solidair met de afsluitende oproep in de open brief van (voormalige) medewerkers van Jan Fabre en Troubleyn. 'Wij zullen niet meer de andere kant opkijken. Wij zullen een collectieve inspanning doen voor een gezond arbeidsklimaat in de podiumkunsten.'

Read the statement in English here
Ici la version en Français

Afgelopen week spraken twintig (voormalige) medewerkers van Jan Fabre zich in een open brief op rekto:verso uit over grensoverschrijdend gedrag binnen het gezelschap Troubleyn, waarvan ze slachtoffers of getuigen waren.

Hun brief verscheen bijna een jaar na het artikel #Wetoo: waar dansers over spreken wanneer ze spreken over seksisme. Ook daarin maakten dansers al gewag van terugkerend machtsmisbruik, niet zelden op basis van structurele onevenwichten in het podiumkunstenveld.

De open brief van vorige week eindigt met de volgende oproep tot actie: ‘Wij vragen de artistieke gemeenschap om dit gesprek te ondersteunen en erin te investeren. Wij vragen de raad van bestuur van Troubleyn om zijn verantwoordelijkheid op te nemen. Wij vragen de regering en haar instellingen om ook hun rol te spelen in het aansprakelijk houden van individuen en organisaties.’

Om de problemen in onze sector aan te pakken moeten we ze eerst open durven te benoemen en te erkennen.

Wij – choreografen werkzaam in de Belgische artistieke community – nemen die uitnodiging zeer ter harte en verlenen onze volle steun en solidariteit aan alle performers en werknemers die zich uitgesproken hebben.

Om de problemen in onze sector aan te pakken moeten we ze eerst open durven te benoemen en te erkennen. Hoe uiteenlopend onze choreografische praktijken gelukkig ook zijn, unisono willen we hier verklaren dat het welzijn en het respect voor alle medewerkers een basisprincipe is waar we allemaal naar moeten streven, in elke fase van het productieproces.

Het is een feit dat seksisme, seksueel overschrijdend gedrag en machtsmisbruik voorkomen in alle delen van de samenleving, en spijtig genoeg dus ook in ons veld. Net als in de rest van de samenleving kan iedereen erdoor getroffen worden, ongeacht het gender waarmee mensen zich identificeren en de rol die ze opnemen in de sector – artistiek, administratief of organisatorisch.

Te allen tijde willen we inzetten op werkomstandigheden waarin het welzijn van elke medewerker vóór alles gaat.

Eén zaak moeten we onder ogen zien: elke leidinggevende rol in een creatief proces draagt minstens de mogelijkheid in zich tot machtsmisbruik. Van elke vorm van dergelijk misbruik willen we ons distantiëren. Te allen tijde willen we inzetten op werkomstandigheden waarin het welzijn van elke medewerker vóór alles gaat. Dat is geen inperking van artistieke vrijheid, wel het creëren van een ruimte waarin iedereen vrij tot creatie kan komen: wars van angst, pijn en vernedering.

Veel mensen in onze sector hebben al grote inspanningen geleverd om ethisch te werken. Ons veld telt genoeg goede praktijken die modellen bieden waarop we kunnen bouwen. We moeten ze alleen meer in de schijnwerpers zetten en ertoe aanmoedigen, zonder bang te zijn om tegelijk bloot te leggen waar we in de fout zijn gegaan.

We moeten erkennen dat we deel zijn geweest van een systeem, met plekken die verwerpelijk gedrag stilzwijgend toegelaten en zelfs mee mogelijk gemaakt hebben. Wij excuseren ons voor elk moment dat we er niet in geslaagd zijn om solidariteit te betonen met collega’s die in dit systeem minder macht en/of privilege genieten. Wij zullen niet meer de andere kant opkijken.

Wij staan open voor het idee dat er bij beslissingen over de steun aan artiesten overwegingen gemaakt worden over de ethiek van het werkproces.

De afgelopen week was een wervelwind van opinies. Lars Kwakkenbos riep het kunstenveld op om misbruik en grensoverschrijdend gedrag onder ogen te zien en aan te pakken, ongeacht de mogelijke consequenties. Ignaas Devisch wees erop dat je ook zonder gewelddadige werkomgeving kunst kan maken die de grenzen opzoekt. Petra Van Brabandt en Bieke Purnelle hebben verdedigd hoe aandachtspunten als gendergelijkheid, diversiteit, ecologische duurzaamheid en een ethische aanpak ook opgenomen kunnen worden in de beoordeling en subsidiëring van toekomstig artistiek werk, zoals in andere landen. Afgelopen jaar heeft de Engagement Arts beweging zijn nut bewezen om deze kwesties aan het licht te proberen brengen en in het veld solidariteit te stimuleren tussen dansers.

Van al die stemmen zijn wij de echo. Dit is het begin van een debat waarin we ons nu allemaal ten volle moeten engageren.

• Wij moeten verantwoordelijkheid nemen voor onze sector – en al zijn fouten – zonder bang te zijn voor mogelijke consequenties.

• Wij staan open voor het idee dat er bij beslissingen over de steun aan artiesten overwegingen gemaakt worden over de ethiek van het werkproces, en dat dit dus ook een gespreksonderwerp kan zijn binnen beoordelingscommissies.

• Wij willen met de regering en met Overleg Kunstorganisaties (oKo) samen werken aan instrumenten voor de ontwikkeling en ‘meting’ van goede praktijken – zonder evenwel te vervallen in simpelweg ‘vakjes vinken’. Wat we verdedigen, is een ernstige poging om tot een transparant begrip van professionele ethiek, respect en integriteit te komen, en om modellen van ‘goede praktijk’ te ondersteunen en ervan te leren.

• Wij moeten steun, bescherming en bemoediging bieden aan al wie de moed toont om hun verhaal te delen. Altijd en zonder mankeren. Zelfs als dat betekent dat we voor wrange waarheden komen te staan en de gevolgen moeten dragen voor eigen tekortkomingen.

Het is essentieel dat op deze wake-up call actie volgt. Welke vorm dat kan aannemen, is open voor discussie, maar wij stellen een reeks ontmoetingen voor waarin we een set van heldere principes voor ethisch verantwoorde creatie ontwikkelen – met conclusies binnen ten laatste zes maand.

We roepen andere arbeidsmilieus in België en daarbuiten op om ook hun verantwoordelijkheid te nemen.

Wij zullen een collectieve inspanning doen voor een gezond arbeidsklimaat in de podiumkunsten. Als individuele kunstenaars roepen wij de kunstorganisaties op om ons in deze intenties te steunen, omdat zij vaak in minder precaire omstandigheden werken. En we roepen andere arbeidsmilieus in België en daarbuiten op om ook hun verantwoordelijkheid te nemen.

Samen erkennen en adresseren wij de urgente kwesties die de internationale #metoo-beweging aan het licht gebracht heeft. Samen kunnen we paal en perk stellen aan de zwijgcultuur.

Zorg voor ons kunstenveld kan niet zonder zorg voor alle mensen die bij kunstcreatie betrokken zijn.

‘Samen zullen wij niet langer een cultuur van hypocrisie en ontkenning steunen in de naam van de kunst. Samen zullen wij toewerken naar een meer inclusief begrip van artistieke vrijheid.’

Adaline Anobile
Adva Zakai
Agostina D’Alessandro
Albert Quesada
Alexander Vantournhout
Alma Söderberg
Anabel Schellekens
Andrew Hardwidge
Angela Rabaglio
Anneleen Keppens
Anne-Lise Brevers
Arkadi Zaides
Asher Lev
Ayelen Parolin
Bára Sigfúsdóttir
Barthélémy Manias-Valmont
Begüm Erciyas
Benjamin Vandewalle
Billie Hanne
Bryana Fritz
Caroline Dhaese
Charlotte Goesaert
Charlotte Vanden Eynde
Chloé Geers
Claire Croizé
Colline Etienne
Daniel Linehan
David Weber-Krebs
Dolores Hulan
Eddie Oroyan
Eleanor Bauer
Elisa Evelyn
Elisabeth Borgermans
Eric Minh Cuong Castaing
Esse Vanderbruggen
Etienne Guilloteau
Evelyne Van Hecke
Femke Gyselinck
Filip Van Huffel
Florencia Demestri
Franck Chartier
Gabriela Carrizo
Gabriel Schenker
Gaël Santisteva
Gaëtan Rusquet
Gala Moody
Grace Ellen Barkey
Harold Henning
Heike Langsdorf
Heine Avdal
Helder Seabra
Igor Shysko
Ine Claes
Inga Huld Hákonardóttir
Ingrid Berger Myhre
Iris Bouche
Jan Lauwers
Jan Martens
Jason Respillieux
Javier Suarez
Johann Fourrière
Joke Laureyns
Jonas Chéreau
Jonathan Burrows
Jordi Vidal
Jorge Guevara
Juliane von Crailsheim
Julie Bougard
Justine Maxelon
Karine Ponties
Karin Verbruggen
Karolien Verlinden
Kate McIntosh
Katie Vickers
Katrijn De Cooman
Kevin Jean
Kinga Jaczewska
Koen Augustijnen
Koen De Preter
Kwint Manshoven
Lara Barsacq
Léa Drouet
Leslie Mannès
Lien Meer
Lilia Mestre
Lisa Vereertbrugghen
Lisbeth Gruwez
Lise Vachon
Lisi Estaras
Liz Kinoshita
Louise Baduel
Louis Vanhaverbeke
Louise Vanneste
Luce Goutelle
Maarten Seghers
Manon Santkin
Marc Vanrunxt
Marcos Simoes
Marcus Baldemar
Marielle Morales
Maya Oliva
Meg Stuart
Mehdi-Georges Lahlou
Mercedes Dassy
Meri Pajunpää
Mette Edvardsen
Mette Ingvartsen
Meytal Blanaru
Micaël Florentz
Michiel Reynaert
Michiel Vandevelde
Mirte Bogaert
Mohamed Toukabri
Moya Michael
Nathalie Rozanes
Nelle Hens
Néstor García Diaz
Nick Coutsier
Ondine Cloez
Olympe Tits
Peter Jasko
Peter Savel
Pieter Ampe
Pol Coussement
Radouan Mriziga
Regina Janzen
Rósa Ómarsdóttir
Sabine Molenaar
Salva Sanchis
Samuel Lefeuvre
Sanja Mitrovic
Sara Manente
Sara Sampelayo
Sara Vanderieck
Sarah Bostoen
Seppe Baeyens
Serge Aimé Coulibaly
Sidi Larbi Cherkaoui
Sidney Leoni
Siet Raeymaekers
Simona Soledad
Sofie Saller
Stav Yeini
Stef Meul
Steven Michel
Susan Quinn Eckart
Tamara Alegre
Talitha De Decker
Tamara Bacci
Thomas Hauert
Thomas Steyaert
Tuur Marinus
Ugo Dehaes
Ula Sickle
Varinia Canto Vila
Vera Tussing
Victor Pérez Armaro
Wim Vandekeybus
Youness Khoukhou
Yukiko Shinozaki
Zoltan Vakulya

---

Choreografen die dit statement mee willen ondertekenen, kunnen mailen naar a.choreographers.statement@gmail.com