Beste Petra Damen

Elke vrijdag pent een van onze vijf vaste online correspondenten een brief. Deze week richt Neal Leemput zicht tot Petra Damen, die als publiekswerker van de voorstelling Angels In America hiv/aids mee bespreekbaar probeert te maken. ‘Taboes doorbreken begint bij juiste info verstrekken en verkrijgen.’

Ik had het hier, in mijn maandelijks schrijven, kunnen hebben over de besparingen die onze sector staalhard (zullen) treffen. Ik had het kunnen hebben over hoe ik ril van het concept ‘Vlaamse identiteit’ of hoe ik walg van de LGBTQ-vrije zones in Polen en de bijhorende lakse houding van sommige (Vlaamse) politici in het Europees parlement.

Maar toen ik gevraagd werd om briefschrijver van rekto:verso te worden, nam ik me voor om deze rubriek enkel te wijden aan inspirerende verhalen en positieve engagementen. Daarom schrijf ik je.

In Toneelhuis, waar jij publiekswerker bent, ging enkele weken geleden Angels In America van Olympique Dramatique in première. Een verhaal over homofobie, religie en de hiv/aids-crisis ten tijde van president Ronald Reagan. Een toneelklassieker uit 1991 die ook vandaag nog actueler is dan gehoopt.

Je zadelde jezelf op met de uitdagende taak deze voorstelling van een exuberante omkadering te voorzien. Zo is er een tentoonstelling in de trappenhal van de Bourla met activistische pamfletten, informatieve posters en krantenartikelen uit de beginperiode van de hiv-crisis, er is de fotoreportage Donate Your Face van fotograaf David Degelin die portretten maakte van mensen die vandaag met hiv leven, er is een filmprogramma in De Cinema, er zijn foyergesprekken en Toneelhuis maakt ruimte voor artikels op hun website onder de noemer ‘All about Angels’.

Zo leerden we elkaar ook kennen. Je nodigde me uit om een foyergesprek met twee pioniers te modereren. Je had Prof. Dr. Marie Laga uitgenodigd. Zij is hiv-expert en werkt sinds het begin van de epidemie aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Ook Dr. Peter Van Breusegem was van de partij. Hij is huisarts en oprichter van The Foundation, een stichting die een buddysysteem op poten zette om hiv-patiënten psychologisch te begeleiden.

Hoewel hiv door de snelle medische vooruitgang geen levensbedreigende aandoening meer is, leeft het taboe en stigma nog steeds.

Kortom: je ondernam een grootse poging om het belang van de voorstelling in de juiste context te plaatsen. En dat bedoel ik zonder enige ironie. Ik moet toegeven dat ik ontroerd was door het engagement waarmee ik je als bondgenoot naarstig aan dit raamwerk zag timmeren.

En of dat vandaag nog nodig is? Absoluut.

Want hoewel hiv door de snelle medische vooruitgang geen levensbedreigende aandoening meer is, maar een chronische ziekte, leeft het taboe en stigma nog steeds. Wanneer ik bijvoorbeeld rondkijk in mijn vriendenkring, die voornamelijk uit LGBTQ-personen bestaat, ken ik weinigen die zich openlijk als hiv-positief uiten en wordt er amper over hiv gesproken. Niet dat ik van mening ben dat iedereen met hiv zich moet uiten, maar het maakt duidelijk hoe groot de stilte rond het thema vandaag nog steeds is, hoe moeilijk het blijft om erover te praten (terwijl andere onderwerpen vaak wel vlot over de tongen gaan).

Recent onderzoek toont aan dat 2 op de 3 hiv-patiënten vandaag nog steeds geconfronteerd worden met discriminatie

Bovendien toont een recent onderzoek aan dat 2 op de 3 hiv-patiënten vandaag nog steeds geconfronteerd worden met discriminatie, dat zowel in de zorgsector, als op het werk of bijvoorbeeld bij het afsluiten van een verzekering. Een Amerikaans onderzoek bij millennials toonde recent dan weer aan dat 28% van hen zal vermijden iemand met hiv een knuffel te geven.

Het mag duidelijk zijn: de weg naar het doorbreken van taboes is minder eenvoudig en vooral veel langer dan gedacht, maar het begint mijns inziens bij het verstrekken en verkrijgen van de juiste informatie. Het is goed dat we met zijn allen naar de theatervoorstelling komen kijken, die bij momenten heel vermakelijk, dan weer aangrijpend en meestal uitstekend gespeeld is, maar het kan gezien de thematiek ook geen kwaad om daarnaast met de neus op de simpele feiten gedrukt te worden. Wat jij op dit vlak als publiekswerker presteert, is daarom van onschatbare waarde.

En dat hoeft niet allemaal kommer en kwel te zijn. Dat bewees ook het gesprek met Prof. Laga en Dr. Van Breusegem. Ze benadrukten, naast de kritische kanttekeningen uiteraard, de positieve effecten die de hiv-strijd met zich meebracht, zoals een zekere solidariteit, ook ten aanzien van de LGBTQ-gemeenschap, die anders misschien langer op zich had laten wachten.

We weten intussen dat wat er in de kantlijn gebeurt, nooit onderschat mag worden.

Tijdens het gesprek met de hiv-experten ontstak professor Laga de loftrompet voor alle unsung heroes die tijdens de crisis vrijwillig te hulp schoten. Dat waren mensen die zich publiekelijk uitten als hiv-positief, mensen als Dr. Van Breusegem die een buddy-werking opzette, de buddy’s zelf, vrijwilligers, LGBTQ of niet, die mensen begeleidden in moeilijke tijden, die protesteerden, die voor elkaar zorgden. Allemaal mensen die in de rand van de epidemie werelden wilden verzetten.

Ook jij, Petra, opereert in de kantlijn van de grootse, prachtige productie die Angels In America geworden is. Maar we weten intussen dat wat er in de kantlijn gebeurt, nooit onderschat mag worden.

Hartelijke groet Neal