Stad en licht

Door Karel Vanhaesebrouck, op Thu Apr 12 2007 08:49:38 GMT+0000

Je zou het haast vergeten, maar tegelijk met de permanente tentoonstelling werd ook een eerste tijdelijke tentoonstelling geopend in het STAM: Belichte Stad. Over dag, licht en nacht. Samensteller Terenja Van Dijk bestudeert aan de hand van allerhande artefacten de invloed van licht (en de afwezigheid ervan) op het stadsleven.

Heel veel aandacht gaat daarbij naar de overgang van het duistere pre-industriële naar het verlichte industriële tijdperk waarin arbeiders in een eerste fase dienden te betalen voor het licht dat hen in staat stelde langer te werken. Van Dijk besteedt niet alleen aandacht aan de invloed van licht en elektriciteit op de economie, maar ook aan het effect ervan op de psychologische beleving van de stedelijke realiteit. Belichte Stad laat zien hoe kunstlicht – het symbool van de stedelijke moderniteit – leidde tot een nieuwe tweedeling tussen arbeid en vrije tijd, maar tegelijk verantwoordelijk werd gesteld voor de fysieke degeneratie van de jeugd. De tentoonstelling wijdt ook aandacht aan licht als instrument voor burgerlijke zelfenscenering (met bijvoorbeeld prachtige historische foto’s van een verlichte Kouter) en onderzoekt zijn symbolische lading in religieuze en politieke iconografie. Zo laat de tentoonstelling zien hoe er wel degelijk een iconografische lijn valt te trekken van vroegmoderne afbeeldingen van heiligen naar de negentiende-eeuwse socialistische propaganda waarop de arbeider, met de vuist in de lucht, in een heilig licht baadt, als een nieuwe, industriële messias.

Dat wordt allemaal getoond aan de hand van prachtige tekeningen, illustraties en foto’s, maar evengoed met schaalmodellen en bewegende zonnesimulatoren, die je laten zien hoe een verandering in licht een architecturale ruimte tot in zijn diepste vezel kan veranderen. Belichte stad is een erg mooie, strak vormgegeven tentoonstelling die mooi laat zien hoe cultuurgeschiedenis niet alleen over feiten, maar ook over verbeelding gaat. Met dit soort tentoonstellingen zou het STAM wel eens een waardige partner voor het Museum Dr. Guislain kunnen worden. Naar aanleiding van Belichte Stad werd daarenboven een uitmuntende catalogus gepubliceerd, bijeengepend door een erg diverse schare auteurs die nagenoeg allen hun research weten te vertalen in een toegankelijke en inspirerende tekst.

Belichte Stad loopt nog tot 1 mei 2011 in het STAM in Gent. Alle info op www.stamgent.be. De gelijknamige catalogus onder redactie van Terenja Van Dijk en Patrick De Rynck verscheen bij uitgeverij Lannoo.

NN027NN008