Hoe jezelf blijven in een omgeving die om verandering vraagt (Real Estate - In Mind)

Zelfs met een nieuwe bezetting klinkt de Amerikaanse indieformatie Real Estate op zijn vierde album In Mind nog steeds hetzelfde als op zijn debuut acht jaar geleden. Of dat nu een goede of slechte zaak is, is niet enkel een kwestie van smaak.

Enkele weken geleden verscheen er op de website van Humo een grappig filmpje over vijf bands die radicaal van sound veranderden. De aanleiding was de release van de nieuwste single van Linkin Park, de Amerikaanse band die rond de milleniumwende nu-metal en rap in de echt verbond. Zoals het weekblad terecht opmerkte markeert dat nummer – ironisch genoeg Heavy getiteld – de transformatie van Linkin Park als metalband tot popgroep. Los van de vraag of die evolutie goed of slecht is, valt vooral de ambivalente houding op tegenover bands die zichzelf heruitvinden. Aan de ene kant moeten ze evolueren om relevant te blijven, aan de andere kant mogen ze net niet (of niet te hard) veranderen om authentiek te blijven.

Die discussie raakt niet enkel een gevoelige snaar, maar ook iets dieperliggends aan. Het delicate evenwicht tussen ‘relevantie’ en ‘authenticiteit’ is volgens velen immers het pad naar succes. Maar wanneer drijf je te weinig op de zeitgeist mee en wanneer ben je té authentiek? Het verschil tussen koppig je eigen ding doen en op je lauweren rusten is immers niet altijd helder. Daarom verkiezen vele luisteraars bands of artiesten die erin slagen zichzelf heruit te vinden zonder aan hun DNA te komen, zoals bijvoorbeeld Radiohead en Beyoncé, boven zij die zichzelf herhalen of – zoals Linkin Park – verloochenen. Botst daar smaak en voorkeur met verwachtingen?

Roll Over Beethoven

Gelukkig zijn er groepen als Real Estate die deze botsing in vraag stellen door steeds hetzelfde te doen en het toch tot pers- en publiekslievelingen te schoppen. Sinds het in 2009 debuteerde met een self-titled album groeiden Real Estate’s kenmerkende twangy gitaren en de warme, soezende zondagochtendsound uit tot zijn secret power die elke melancholische muziekliefhebber vloert. Van sprankelende gitaren, optimistische baslijnen en lentefrisse drumpartijen tot de ingetogen maar rake vocals van Martin Courtney: alles heeft Real Estate in huis om de zon binnen te halen. Zijn volgende albums Days (2011) en Atlas (2014) werden dan ook terecht bewierookt en brachten de band internationale erkenning en wereldwijde tours met onder andere The War On Drugs. Met In Mind (2017) – het eerste album waarop Real Estate-oprichter en leadgitarist Matt Mondanile niet meespeelt – is die hoerastemming echter wat gaan liggen en zijn de recensies een stuk lauwer.

Hoe dat komt? ‘Real Estate klinkt vooral als een band die liedjes van Real Estate naspeelt’, schrijft de Volkskrant over het nieuwe album. Focus Knack had het dan weer over hoe Martin Courtney de nood aan een koerswijziging wel aanvoelde voordat hij aan het album begon – hij releaste in 2015 immers zijn eerste soloalbum Many Moons – maar in praktijk nu loom rondjes draait om toch weer bij hetzelfde punt te komen. Is Real Estate uitgezongen? Traditioneel hebben muziekjournalisten het moeilijk met bands met zo’n vlakke experimenteercurve. Niet gek, natuurlijk. Als de (muziek)geschiedenis iets leert, dan wel dat kunst en muziek zichzelf constant moet heruitvinden. Dat zong de onlangs overleden Chuck Berry midden jaren vijftig al in Roll Over Beethoven, maar ook de negentiende-eeuwse vooruitgangsdenkers en de historische avant-garde waren het daar reeds over eens.

The Beatles hadden die boodschap alvast goed begrepen, stelde muziekjournalist Collin Brennan onlangs. Hij meent immers dat muzikale heruitvinding in popmuziek de uitvinding van The Beatles was: ‘Ze plaveiden de weg voor latere generaties pop- en rockartiesten die hun blauwdruk gebruikten om – met wisselend succes – vooruit te geraken.’ Wat hij er niet bij vertelt, is dat die blauwdruk er ook bij muziekliefhebbers is ingesleten. De succesvolle gedaantewisselingen van The Beatles en later die van David Bowie hebben immers het verwachtingspatroon van (pop)muziekliefhebbers gekneed. Zij vragen nu ook dat muzikanten en bands zichzelf steeds heruitvinden om fris te blijven.

In tegenstelling tot The Beatles, die in 10 jaar tijd van traditionele skiffleband uitgroeide tot grondleggers van de (psychedelische) pop, maakt Real Estate veel tragere en minder opvallende groeiprocessen door. Dat speelt in het nadeel van Real Estate.

Evolueren ft. creperen

Bands moeten verrassen en evolueren willen ze niet creperen

Voor een band die volgens toonaangevend muziekblog Pitchfork geen grotere ambitie heeft dan hetgeen ze nu doen te perfectioneren, ziet de toekomst er dan ook niet goed uit. Het publiek verwacht eenmaal dat bands grenzen verleggen en nieuwe carrière- en artistieke paden betreden. De ene kiest voor een andere sound (Bob Dylan die elektrisch gaat na zijn folkjaren) of voor andere persona (zoals David Bowie), en de andere gaat in zee met onverwachte muziekacts zoals Ed Sheeran met Rudimental of Taylor Swift. Bands moeten verrassen en evolueren willen ze niet creperen. Originaliteit en zichzelf vernieuwen is dan ook niet alleen een kunsthistorisch dogma, het is evengoed een marketingstrategie om steeds nieuwe markten een fris product te serveren.

We zijn verslaafd geraakt aan zulke ‘verrassingen’ en dat zorgt weleens voor een verschraling van onze smaak. Want hoe bijzonder en belangrijk we creatieve processen ook vinden, als ze niet zo onverwacht zijn als gewenst of gehoopt, haken we af of beschuldigen we muzikanten ervan op automatische piloot te spelen. Hoeveel creatieve vrijheid geven we bands zo? Bijzonder is dan ook de uitsmijter van Pitchforks albumbespreking van Real Estate’s Atlas, zo’n drie jaar geleden: ‘het is zeldzaam en speciaal voor een band om zo moeiteloos en zo compleet zichzelf te zijn’. Maar hoe kan Real Estate nu zichzelf blijven in een omgeving die continu om verandering (niet te verwarren met ‘vernieuwing’) vraagt?

‘Het is een terugkeer naar de bands die ons voor het eerst samenbrachten’, vertelde Real Estate-bassist Alex Bleeker ooit over hun herkenbare, authentieke sound waarin echo’s van Pavement, The Byrds en zelfs The Beatles doorklinken. Zanger Martin Courtney vindt dan weer dat niet alle nummers hetzelfde klinken, maar wel dezelfde vibe hebben. Deze naïviteit van muziek maken uit liefde voor muziek en vakmanschap heeft iets ontwapenends. Het voelt bijna als een fuck you aan de corporate manier van muziek maken vandaag, die soms meer met kansberekening en carrièreplanning te maken heeft dan met muziek. Real Estate’s enige masterplan is dan ook gewoon goede muziek maken. Dat ze daarvoor dicht bij zichzelf blijven is géén gebrek aan inspiratie, maar net een blijk van een gezonde dosis nuchterheid.

‘Verrassende’ algoritmes

Onze eis aan bands om zich regelmatig heruit te vinden is eigenlijk ook hypocriet. Terwijl Spotify ons met lijsten als Discover Weekly een geluidsband van ‘vergelijkbare artiesten’ voorschotelt en we dus meer van hetzelfde horen, verwachten wij van hen dat ze ons steeds verrassen met iets ‘nieuws’. Daarom is het misschien wel tijd dat we niet alle bands en muzikanten langs de lat van ‘relevantie’ en ‘authenticiteit’ moeten meten. Die parameters zijn toch voorspelbaar geworden en in algoritmes gegoten. Hoe verrassend is een totale make-over van een artiest – Lady Gaga turns jazzdiva of Chris Martin van Coldplay die plots MC wordt – nog als je ‘m van mijlenver ziet aankomen als onderdeel van imagocampagne? Een koerswijziging is geen vernieuwing als het op platgetreden paden blijft.

Vandaag is het radicaler om gewoon je eigen sound verder uit te puren, los van wat de industrie verlangt. Dat is wat Real Estate op In Mind ook doet: verder gaan op het ingeslagen, herkenbare pad en zo ver inzoomen op wat we al kennen, dat je nieuwe dingen ontwaart. Dat hoor je duidelijk in Serve The Song, één van de beste songs op het album. Dat nummer vat ook mooi Real Estate’s poëtica samen. ‘The chorus only interrupts / I sing to serve the song’, klinkt het tijdens het refrein. Niet meteen baanbrekend of relevant om ‘enkel je muziek of het nummer te dienen’, maar zo’n klare eerlijkheid is wel een verademing. Mag muziek ook nog gewoon goed zijn zoals een oerdegelijk recept op grootmoeders wijze dat is, of moet elke groep de wereld veranderen of veroveren?

Real Estate is een band die enkel naar de song luistert en grotendeels doof blijft voor de rest. Zo kan de Amerikaanse indieband zichzelf blijven terwijl groepen als Linkin Park en Coldplay zich blind staren op wat hen vandaag relevant maakt. Een goede, welgemikte song is trouwens nooit irrelevant. Gelukkig zijn er songpuristen als Real Estate en albums als In Mind om ons daaraan te herinneren.

Johannes De Breuker schrijft freelance over film en muziek, en is kernredacteur van rekto:verso

In Mind van Real Estate verscheen 17 maart via Domino Records. Het album is hier te beluisteren. De New Jersey-indierockers spelen donderdag 15 juni een concert in Botanique.