De facelift achter het masker

Hoe boeiend kan een serie over een aantal 'wanhopige huiswijven' uit de Amerikaanse suburbia zijn? Zéér, als we mogen afgaan op de gigantische kijkcijfers van Desperate Housewives. De meer dan 120 miljoen kijkers én de critici spraken grote waardering voor deze serie uit, omdat ze de hypocrisie van de hedendaagse Amerikaanse samenleving genadeloos zou blootleggen. Maar doet de serie dat eigenlijk wel?

Het Masker

De vrouwen uit de fictieve wijk Wisteria Lane — waar rijke, blanke families deugdzaam en gelukkig samenhokken te midden van heel veel groen — hebben een droomleven, maar kunnen het blijkbaar toch niet laten om het huis van hun vriendin in brand te steken, hun mentaal gehandicapte zoon in de kelder te verstoppen of een verdoken affaire te beginnen met hun zeventienjarige tuinman. Waarom? Omdat Wisteria Lane net als de rest van de Amerikaanse samenleving aan de eis van de perfectie onderworpen is, waardoor de bewoners zich genoodzaakt voelen om de schijn hoog te houden. Maar uiteraard is er niets stresserender dan dat, en wanhoopsdaden kunnen dan ook niet lang uitblijven.

De serie begint trouwens al meteen met zo'n wanhoopsdaad: Mary Alice Young (Brenda Strong) berooft zich onverwachts van het leven en kijkt daarna vertellend over de buurt heen. Haar eigen dood brengt immers tal van geheimen, misdaden en mysteries aan het licht, gaande van nog redelijk onschuldige huishoudelijke strubbelingen tot een moord of twee, drie, vier. De schone schijn van de suburb komt door Mary Alice's vertellingen op de helling te staan, en tussen al die drama's en die grote porties ironie wordt de Amerikaanse moraal ontmaskerd. Dat is althans wat altijd wordt beweerd.

De Ontmaskering

Tot op zekere hoogte klopt die bewering ook wel. De vrouwen uit Wisteria Lane personifiëren een aantal typisch westerse 'idealen', die echter volledig scheefgegroeid zijn. Door deze vrouwen in allerlei bizarre situaties te laten terechtkomen en hen hard met zichzelf te confronteren, stellen de makers van Desperate Housewives de immorele westerse moraal inderdaad in vraag.

Gabrielle Solis (Eva Longoria), het voormalige model dat thuis als trofee van haar man mooi zit te wezen en zich daarbij vooral ook mooi verveelt, staat symbool voor de narcistische en materialistische neigingen van de maatschappij waarin ze leeft. Gabrielle is niet alleen egocentrisch en luxeziek, ze is ook oppervlakkig, ongeduldig en een tikkeltje arrogant. Ze weet van zichzelf dat ze er fantastisch uitziet en neemt het als vanzelfsprekend aan dat iedere man, en dus ook haar eigen man Carlos, zijn ogen niet van haar kan afhouden. De ironie wil dat Gabrielle merkt dat Carlos, die na een bezoekje aan de gevangenis het religieuze licht gezien heeft, meer aandacht krijgt voor de aseksuele en saaie non Sister Mary dan voor haar. Omdat manlief haar niet meer ziet staan, wordt Gabrielle van haar narcistische sokkel gehaald. In een beweging wordt de zelfvergodende en materialistische tendens van Gabrielles (en ons) leefwereldje onderuit gehaald.

Een andere ontmaskering van de Amerikaanse moraal voltrekt zich in het personage van de perfectionistische Bree Van de Kamp (Marcia Cross). De oplossing voor al haar problemen ziet Bree in het neurotisch blijven schoonmaken, tuinieren en glimlachen. Als een avatar van de perfectie schrijdt ze door Wisteria Lane, iedereen ervan overtuigend dat ze deugdzaam en gelukkig is. Maar van alle 'wanhopige huiswijven' heeft uitgerekend deze perfectionistische controlefreak het minste greep op haar leven. Zij en haar man Rex proberen hun echtelijke band nog te redden, maar het huwelijk is letterlijk ten dode opgeschreven. De plaatselijke apotheker, die zijn oog op Bree heeft laten vallen, vermoordt Rex door hem systematisch te vergiftigen. Naast haar huwelijksproblemen en latere weduweverdriet, heeft Bree haar handen vol aan haar rebelse kinderen. Ze is allesbehalve tevreden over zoonlief Andrew, die openlijk voor zijn homoseksualiteit uitkomt. Dochter Danielle is dan weer bekend als de plaatselijke tienerslet en wordt nadien ook tienermoeder. Dat laatste houdt Bree angstvallig verborgen door zélf te faken dat ze zwanger is en iedereen te doen geloven dat Danielles baby de hare is. Uiteindelijk verliest de controlefreak in haar toch de greep op de dingen door ze te verdrinken in een alcoholprobleem.

De FaceLift

Akkoord, Desperate Housewives doet een poging om de schone schijn van de rijke suburbs te ontmaskeren. Maar mij gaat die ontmaskering niet ver genoeg. Eens het masker wordt weggenomen, komt het ware gelaat van de westerse samenleving (men is ondeugdzaam en ongelukkig) maar half aan het licht. Het andere deel blijft bestaan in de vorm van een facelift. De voorgestelde realiteit blijft 'opgetrokken': de vrouwelijke hoofdpersonages zijn stuk voor stuk rijke, blanke, strakgetrokken 'poppemiekes', en na de ironisering van bepaalde waarden gaat regisseur Marc Cherry alsnog op zoek naar een conservatieve 'moraal van het verhaal', waarbij hij al de immorele tendensen die hij voor schut zette, prompt weer vergeet.

Zo past de reactie van de narcistische en materialistische Gabrielle op het verlies van haar ongeboren kind niet bij de rest van de stereotypering van het personage. Het begint nochtans goed: als verwaand ex-model komt voor Gabrielle haar uiterlijke verschijning — zowel haar lichaam als haar rijkdom — op de eerste plaats. Aangezien haar huwelijk met Carlos bovendien op een laag pitje staat, is zwanger zijn het laatste wat ze wil. En als ze het dan toch wordt, is haar reactie geen ontroering, maar zelfmedelijden. Aan de hand van een kleine maar treffende gebeurtenis proberen de makers van de serie Gabrielle en de narcistische, materialistische tendens die ze belichaamt, totaal voor schut te zetten: ze laten haar met haar zwangere buik uit haar nieuwe, dure outfitje scheuren. Maar na een aantal gelijkaardige, ontmaskerende situaties drijven de makers die ironie niet langer door. Integendeel, uiteindelijk vallen ze helemaal terug op een wel erg brave moraal: de aanstaande moeder die haar zwangerschap niet gewenst heeft en er zelfs tegen rebelleert, geeft uiteindelijk aan haar moederlijke gevoelens toe en reageert geschokt wanneer ze een miskraam blijkt te hebben. Als dat niet ontroerend is… Als de makers écht tot op het bot hadden willen gaan om de Amerikaanse moraal aan de kaak te stellen, dan hadden ze Gabrielle South Park-gewijs moeten laten zeggen: 'I didn't want the little bastard anyway'.

Ook bij Susan Mayer (Teri Hatcher) wordt de ironie niet ver genoeg doorgedreven. Deze wanhopige — want gescheiden en alleenstaande — huismoeder heeft een turbulent liefdesleven. Haar ex-man duikt nog regelmatig op met de boodschap dat hij haar terugwil. Maar Susan heeft haar oog al een tijdje laten vallen op de mysterieuze nieuwkomer Mike, die een crimineel verleden blijkt te hebben en zich nog altijd met louche praktijken bezighoudt. Na een verhouding met Mike die slecht afloopt, papt Susan nog aan met een aantal vreemde, haast zielige figuren, maar toch stelt ze vast dat ze Mike niet kan vergeten. Susan is op zoek naar 'echte' liefde en genegenheid, een norm die in onze samenleving vaak opgedrongen wordt — denk aan alle vormen van blind tot speed daten: 'Leer de partner van je leven kennen en word gelukkig!'. De ironie rond haar personage is dat ze er maar niet in slaagt om de geschikte man te vinden, laat staan een stabiele relatie uit te bouwen: ondanks al haar goede bedoelingen en oprechte gevoelens sukkelt ze almaar dieper in haar eigen (liefdes)ongeluk. Het aantal love interests groeit, terwijl ze eigenlijk alleen maar Mike wil. Op dit punt zouden de makers de ironisering compleet kunnen maken door van haar een oude vrijster te maken, die zelfs door de nerd van de buurt afgewezen wordt. Maar uiteindelijk kiezen ze er braafjes voor om Susan in het vierde seizoen tóch met Mike te laten trouwen. In een afgelegen bos nog wel — hoe romantisch. Waarschijnlijk is haar huwelijk met Mike niet het eindpunt van Susans (liefdes)verhaal, maar voorlopig is het een veel te voorspelbare en dus allesbehalve sarcastische afsluiter.

Verdoken conservatisme

De makers van Desperate Housewives willen dus blijkbaar vooral niet te ver gaan met hun ontmaskering van de Amerikaanse moraal. Ze lijken uiteindelijk zelfs te suggereren dat bepaalde conservatieve waarden de immorele tendensen wel zullen overleven. Dat is hun volste recht, maar de serie wordt ondertussen wel helemaal anders geïnterpreteerd. Wijst de serie de hypocrisie van onze samenleving met de vinger? Misschien wel, maar niet duidelijk genoeg. Alles welbeschouwd doet ze er zelfs volledig aan mee. De makers geloven immers in een traditionele moraal die niet door de slechte kanten van de samenleving wordt aangetast, en die volgens hen uiteindelijk de bovenhand zal halen. Die boodschap wordt heel onopvallend binnengesmokkeld: verdoken conservatisme ten top.

Desperate Housewives is vooral entertainment; goed entertainment dat verder durft te gaan dan de gemiddelde dramakomische serie. Maar werkelijk de miserieverhullende sluier van suburbia oplichten, de donkere kant van de realiteit tonen, dat doet de serie niet. Wellicht vinden al die miljoenen kijkers Desperate Housewives juist daarom zo fantastisch. O ironie.