Conceptnota Cultuureducatie

Ieder kind, elke jongere de kans geven om te groeien in cultuur. Dat is de kern van cultuureducatie en het is meteen ook de opdracht die de ministers van cultuur, jeugd en onderwijs zich gezamenlijk hebben gesteld.

Cultuureducatie biedt de kans om bewust op zoek te gaan naar de taal die het dichtst aansluit bij onze persoonlijkheid. Zij vergroot ons vermogen tot zelfreflectie, ons inzicht in de eigen cultuur en die van anderen en de ‘goesting’ om eraan deel te nemen en er iets aan toe te voegen. Cultuureducatie biedt ruimte en zin voor creativiteit en innovatie. Zij  laat zich niet inperken tot een vak(gebied), maar versterkt wat aanwezig is: onze nieuwsgierigheid en verwondering, onze flexibliteit, onze mogelijkheid om zelf oplossingen te bedenken.

Cultuureducatie is geen nieuw begrip in het beleid van de Vlaamse overheid. Cultuur en educatie zijn in wezen vaste ingrediënten van de afgelopen dertig jaar. Maar net zoals het globale cultuur-, jeugd- en onderwijsbeleid in verschillende bewegingen tot stand is gekomen, is ook de golf  van aandacht rond cultuureducatie de laatste jaren een uitdaging. Een terugblik leert ons dat cultuureducatie, hoewel al veel vroeger verweven in het beleidsinstrumentarium, als transversale beleidsprioriteit het afgelopen decennium sterk onder de aandacht is gekomen. Het kritische draagvlak voor meer en betere cultuureducatie is gaandeweg vergroot.

Dat zelfs met een stevige verankering binnen de verschillende beleidsvelden, kansen blijven liggen, sterkt de overtuiging dat de impact van cultuureducatie toeneemt naarmate de samenwerking tussen de verschillende beleidsdomeinen wordt versterkt. Ook onderzoek wijst op de noodzaak van een hechtere samenwerking tussen cultuur, jeugd en onderwijs.

Daarom hebben de Vlaamse ministers Joke Schauvliege en Pascal Smet, vanuit hun respectieve bevoegdheden cultuur, jeugd en onderwijs beslist om een gezamenlijk beleidskader uit te werken voor cultuureducatie. De conceptnota ‘Groeien in cultuur’ is het resultaat van dit beleidsoverschrijdend denken. Ze richt zich  op die leeftijdsgroep waar de doorsnede tussen cultuur, jeugd en onderwijs het grootst is: kinderen en jongeren tot en met 18 jaar.)

Deze nota schetst de contouren van een gemeenschappelijk strategisch beleidskader én een eerste actieplan. Beide ministers  Schauvliege en Smet vertrekken vanuit een gedeelde visie naar een gezamenlijk beleid. Ze trekken de krijtlijnen voor één kwaliteitskader voor cultuureducatie, een afgestemde regelgeving en overbruggende acties.

Een structureel overleg via een gemeenschappelijke beleidsraad cultuur, jeugd en onderwijs, het versterken van het bestaande protocol tussen de departementen CJSM en OV én een versterkt mandaat voor de ambterlijke cellen ACCE (namens CJSM) en CANON Cultuurcel moeten deze beleidsvisie verder onderbouwen en concretiseren op korte en lange termijn.

Het eerste actieplan geldt daarbij als leidraad. Het actieplan geeft invulling aan vier strategische doelstellingen:

1.      Meer en betere cultuureducatie voor iedereen

2.      Culturele competenties van leerkrachten en cultuureducatieve professionals verkennen en versterken

3.      Een brede leef- en leeromgeving creëren

4.      Artistieke talenten maximale ontwikkelingskansen bieden

Een groot deel van de acties bestaat al. Door ze in een gedeeld kader onder te brengen, maken we de rijkdom en diversiteit van het cultuureducatieve landschap zichtbaar en creëren we tegelijk de mogelijkheid om meer samen te werken, om synergieën op te zoeken.

We zetten in op acties op korte en lange termijn. Acties op lange termijn zetten meer in op het verstevigen van de beleidsmatige fundamenten. Zowel de doorlopende referentielijn in onderwijs als het beoogde kwaliteitskader voor cultuureducatie zijn essentieel om een kwalitatieve en duurzame inbedding van cultuureducatie in cultuur, jeugd en onderwijs mogelijk te maken.

Acties op korte termijn hebben zowel een sensibiliserende als praktijkondersteunende functie. Ze maken de cultuureducatieve praktijk zichtbaar en bieden ondersteuning aan al wie met kinderen en jongeren begaan is: leerkrachten, educatieve medewerkers, cultuureducatoren. Om de expertisedeling tussen cultuur, jeugd en onderwijspraktijken een extra impuls te geven, willen we investeren in een beperkt aantal expertisenetwerken rond cultuureducatie.

Alle acties hebben finaal de bedoeling om kinderen en jongeren alle kansen te bieden om hun creatieve talenten te ontwikkelen. Die maximale kansen worden gerealiseerd door een levendige wisselwerking tussen de cultuur, jeugd en onderwijspraktijk.

De voedingsbodem is aanwezig, de fundamenten zijn gelegd. Tijd om te investeren in duurzame bruggen. Cultuureducatie is wezenlijk in het groeiproces van kinderen en jongeren. Wezenlijker in de manier waarop ze vanuit deze conceptnota wordt gerealiseerd in de verbinding tussen het cultuur, jeugd en onderwijsbeleid in Vlaanderen.

Ann Olaerts is medewerkster op het kabinet van onderwijsminister Pascal Smet.