Beste publiek, maak rekto:verso mee

Door op Fri Feb 24 2017 11:08:35 GMT+0000

Wat zouden wij zijn zonder jullie? In juni brengt rekto:verso een themanummer uit over 'publiek' en daar betrekken we jullie graag bij. Wat moet er zeker in? Hier alvast waarom wij 'publiek' zo'n belangrijk thema vinden. Jouw ideeën lezen we graag onderaan deze pagina.

Vroeger was het helder. De kunstenaar maakte zijn werk en de lezer las, de kijker keek, de luisteraar luisterde. De toeschouwer was vooral ontvanger, volgens het klassieke patroon van afzender en bestemmeling. De kunstenaar gold als actief, de toeschouwer als passief. Juister is wellicht: reactief.

Dat betekent niet dat de toeschouwer machteloos moest zitten toekijken, en al zeker niet in zijn vermeerderde vorm van ‘publiek’, van massa. Als groep oversteeg de kijker zijn simpele smaakoordeel tot communis opinio, tot common sense, tot publieke overtuiging. Samen met de negentiende-eeuwse emancipatie van de burgerij ontstond ‘de publieke ruimte’ als een arena waarin min of meer samen gedebatteerd kan en mag worden over kunst en maatschappij.

TV_opzetPubliek.jpg

Hoe helder is die rolverdeling tussen actor en kijker vandaag nog? Populisme, participatie, sociale media, digitalisering: ze hebben de samenleving schijnbaar zo ‘plat’ gemaakt dat de individuele toeschouwer nu minstens zo actief lijkt als de (politieke, artistieke) actoren van weleer. Vandaag is iedereen zender. Economie, media, politiek: ze worden intussen zelfs gedefinieerd vanuit de gebruiker, de consument. De kiezer is een klant geworden: hij heeft altijd gelijk.

Ook in de kunsten zijn de rollen diffuus geworden. Meer en meer theatervoorstellingen vragen de toeschouwer om zelf (mee) de voorstelling te maken. Steeds makkelijker ruimen musea plek in voor de expressie of het welbevinden van de bezoeker zelf. Co-creatie, co-programmatie, co-whatever. Is die emancipatie van de kijker een goede of juist een verontrustende zaak?

Met dit nummer onderzoeken we de dubbele betekenis van publiek: de rol van de individuele toeschouwer en de staat van zijn gedeelde biotoop.

Sommigen zullen aanduiden dat de belevingsindustrie het overneemt van artistieke diepgang. Dat de druk om voldoende publiek moordend wordt. Dat het doelgroepdenken alles gaat overheersen. Is dat cultuurpessimisme of de laatste roep van de ware democratie? In elk geval kan niemand ontkennen dat cultuurcommunicatie een kunst op zich geworden: de kunde om de (over)actieve kijker tot de juiste keuze te verleiden. Als een vorm van ontvoogdende educatie, of als een verdoken functie van commercialisme? Helder is het al lang niet meer.

Wat betekenen al die (machts?)verschuivingen voor de publieke ruimte? Breidt die zich uit of krimpt ze in? Met dit nummer onderzoeken we de dubbele betekenis van publiek: de rol van de individuele toeschouwer, en de staat van zijn gedeelde biotoop: de publieke ruimte.

**Nu jullie! Wat moet er zeker in ons publieksnummer of welke interessante stemmen moeten we zeker laten horen? Post onderaan jullie ideeën of opmerkingen. **