Antwerpse theateropleidingen in slaapstand

De theateropleidingen in Antwerpen verkeren al jaren in een erbarmelijke staat en noch de hogeschool, noch de opleidingshoofden, noch de sector lijken dat onder ogen te willen zien. Laat alle partijen zich dringend engageren voor een dialoog.

Dit is geen kwestie in de marge. Ga maar na hoe vaak per week de gemiddelde Vlaming geconfronteerd wordt met mensen opgeleid in de podiumkunsten. Zij bevolken onze theaters en cultuurcentra, onze concertzalen en cinema’s. Ze zijn de vertrouwde gezichten van onze soaps en tv-series, en zingen, acteren en dansen in ‘herneming wegens succes’-musicals. Ze schuiven aan in onze latenightshows en praatprogramma’s, ook als singer-songwriters. Ze zijn de stem van onze reclamespots, radioprogramma’s en tekenfilms. Ze geven drama, muziek en voordracht aan onze kinderen. Zij hebben bijna allen één ding gemeen: een opleiding in de podiumkunsten.

Dit jaar is het twintig jaar geleden dat in theaterhoofdstad Antwerpen de basis gelegd werd voor de fusie van de twee meest prestigieuze podiumopleidingen van het land, Studio Herman Teirlinck en het Conservatorium Dora van der Groen. Het resultaat – de opleidingen Acteren, Woordkunst en Kleinkunst van het Koninklijk Conservatorium – heeft niet bepaald een kunstwerk opgeleverd. Ik bedoel niet zozeer de onpersoonlijke aanbouw bij deSingel, waar de opleidingen gehuisvest zijn. De bloedeloosheid geldt vooral voor de school zelf. De opleidingshoofden zijn moe, ze zijn alle Bologna-hervormingen, onderwijssaneringen, debatten over academisering moe. Het vaste docentenkorps is niet langer representatief voor het werkveld, en mist voeling met een theaterpraktijk die sterk veranderd is. Onder gastdocenten is het verloop te groot voor een geëngageerde begeleiding op langere termijn. Elke gezonde autoriteit die de opleiding haar geloofwaardigheid zou moeten verschaffen, is zoek. Natuurlijk blijkt niet elke opleiding even vastgeroest te zijn, maar dat op dit moment de opleiding Woordkunst de meest dynamische is, zegt jammer genoeg veel over de andere twee studierichtingen. De visieontwikkeling van de opleiding lijkt te zijn herleid tot de smaak van de toevallige docenten in de jaarlijkse jury’s. Dat is niet serieus.

Meer dan ooit lopen talentvolle mensen werkloos rond, terwijl het cultuuraanbod nog nooit zo groot was

De demotivatie slaat onverbiddelijk over op de studenten. Uitgedaagd om ‘zelf te denken’, richt hun vrijgevochtenheid zich vooral tegen de opleiding zelf. Het verzuim zou groter zijn dan ooit, en de spontane uitwisseling met studenten Dans en Muziek blijft jammerlijk klein. Afgestudeerden missen ook de noodzakelijke technische en theoretische bagage. Zelden worden zij opgepikt door de bestaande gezelschappen, waardoor zij niet anders kunnen dan zelf groepjes op te richten in een al oververzadigd veld. En als de kwaliteit van de dramaopleidingen afgemeten wordt aan welke afgestudeerden door de media gehypet worden, kunnen we ze maar beter helemaal afschaffen. Het gaat hier om een fundamenteel gebrekkige doorstroming naar het beroepsleven. Meer dan ooit lopen talentvolle mensen werkloos rond, terwijl het cultuuraanbod nog nooit zo groot was. Tegelijk is minder studenten toelaten geen optie, want de subsidiëring van de opleidingen is gekoppeld aan het aantal leerlingen.

Wat te doen? Nostalgie is onzin. Ofwel begint de Antwerpse podiumsector zelf een school voor enkel rijkeluiskinderen, ofwel engageren we ons mee voor een breed gedragen, kwaliteitsvolle en eigentijdse podiumkunstenopleiding onder de School of Arts: een zoveelste fusie, nu van alle Antwerpse kunstopleidingen, die in werking treedt in 2013. Er is dus grote nood aan een vitale dialoog rond middelen, visie en leerplan – zodat de sector, de schoolleiding en de architecten van de School of Arts samen tot een dynamisch plan kunnen komen. Want laat iedereen het dringend inzien: we zijn betrokken partij. Onze komende generaties artiesten, en hun publiek, hebben recht op zinvol onderwijs. Niet op een slapende school.

Koen van Kaam is artistiek leider van Theater Zuidpool in Antwerpen.

Lees hier de reactie van de studenten van het Koninklijk Conservatorium.